Doğu Akdeniz İnşaat Müteahhit Birlikleri Federasyonu (DAİMFED) Malatya Şube Başkanı Kadir Can Esen, Malatya’da düzenlenen “İlk Baretim İlk Yeleğim” programında deprem sonrası yapılan analizlere dikkat çekti. Esen, Türkiye genelindeki can kayıplarının yüzde 95’inin eski binalardan kaynaklandığını vurguladı.
Zemin ve Tasarım Hataları Yapı Güvenliğini Belirliyor
İnönü Üniversitesi Mühendislik Fakültesi’nde düzenlenen etkinlikte konuşan İnşaat Yüksek Mühendisi Kadir Can Esen, depremde bina hasarlarını belirleyen beş temel parametre tespit ettiklerini belirtti. Esen, yapı güvenliğini doğrudan belirleyen kritik başlığın tartışmasız şekilde zemin olduğunu kaydederek şunları söyledi:
“Binaların hasar alması ya da ayakta kalması üzerinde etkili beş ana faktör belirledik. Bunların ilk sırasında tartışmasız şekilde zemin geliyor. Zeminin türü, fay hatlarına uzaklığı, yapının dolgu zeminde olup olmadığı gibi unsurlar, bina güvenliğini doğrudan belirleyen kritik başlıklar.”
Esen, "Zemin yüzde 35 etkili" diyerek, "Mimari zorluklar, yanlış planlamalar ve tasarım hataları yüzde 18’lik bir etki yaratıyor" ifadeleriyle tasarım hatalarının önemine de dikkat çekti.
Eski Binalardaki Yıkım Oranı Yüzde 95
Malatya özelinde 2021 yılı verilerini paylaşarak eski binaların riskine işaret eden Esen, deprem anında göçen binaların neredeyse tamamının eski yönetmeliklerle yapılmış yapılar olduğunu belirtti. Esen, deprem sonrası 11 ildeki toplam tabloya ilişkin çarpıcı bilgiler vererek şunları ekledi:
“Türkiye genelinde 151 bin 990 binadan sadece 132’si göçmüş. Can kayıplarının yüzde 95’i eski binalarda meydana geldi. Bu gerçek bize bilimsel verilerin ne kadar doğru yol gösterdiğini bir kez daha ispatlıyor.”
Esen, Malatya’da yapı denetimi kapsamında inşa edilen 6.390 binada başarı oranının yüzde 99,95 olduğunu vurguladı.
Mühendislik Sorumluluğu Hayati Önem Taşıyor
Programın diğer konuşmacısı İnşaat Mühendisi Yılmaz Kalkan, mühendislik disiplininin hayati önem taşıdığına vurgu yaptı. Kalkan, doğru zemine oturtulmayan yapıların sonuçlarının kaçınılmaz olarak ağır olacağını belirterek şöyle konuştu:
“Bir yapıyı doğru zemine oturtmadıysanız sonuç vahim olur. Bu vahim sonuçları ülke olarak yaşadık, gördük.”
Prof. Dr. Mehmet Ülker ise, yeni deprem yönetmeliklerine (2007 ve 2018) uygun yapılan binaların sınavı başarıyla geçtiğini belirterek, "Yapı denetimi ve kaliteli malzeme binaları ayakta tuttu" dedi. Ülker, büyük depremlerde dahi can kaybının olmaması gerektiğini ifade etti.
Program, yeni başlayan öğrencilere baret ve yelek takdimiyle sona erdi.
